Bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu – Vascular dementia (VD) được coi là loại bệnh sa sút trí tuệ phổ biến thứ hai sau bệnh Alzheimer, đặc biệt là ở Bắc Mỹ và Châu Âu. Nguy cơ mắc bệnh này tăng theo độ tuổi, vì vậy các biện pháp bảo vệ để ngăn chặn bệnh là rất quan trọng. Các nhà nghiên cứu từ Đại học Sư phạm Hàng Châu ở Trung Quốc có thể đã tìm ra biện pháp khắc phục tình trạng bệnh.
1. Bệnh sa sút trí tuệ mạch máu là gì?
Sa sút trí tuệ mạch máu là một thuật ngữ dùng để miêu tả sự suy giảm chức năng nhận thức do vấn đề về mạch máu cung cấp dưỡng chất cho não.
Mạch máu bị tắc nghẽn hoặc thu hẹp là nguyên nhân gây ra sa sút trí tuệ mạch máu
Trong một số trường hợp, một mạch máu có thể bị hoàn toàn chặn, gây ra đột quỵ. Tuy nhiên, không phải tất cả các đột quỵ đều dẫn đến sa sút trí tuệ mạch máu. Các yếu tố quyết định bao gồm mức độ nghiêm trọng của đột quỵ, vị trí xảy ra đột quỵ và phần của não bị ảnh hưởng. Ngoài ra, sa sút trí tuệ mạch máu cũng có thể xảy ra khi mạch máu trong não bị hẹp, làm giảm lưu lượng máu đến các khu vực não.
Tỷ lệ mắc sa sút trí tuệ mạch máu ở người trên 65 tuổi là khoảng 1-4%. Do hiện tại chưa có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho bệnh mất trí do vấn đề mạch máu, việc phòng ngừa là rất quan trọng.
2. NMN và Citicoline kết hợp ngăn ngừa bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu
Như đã báo cáo trên tạp chí Cellular and Molecular Neurobiology, tiến sĩ Zhao và các đồng nghiệp cho thấy NMN và citicoline phối hợp với nhau để giảm thiểu tình trạng mất trí nhớ ở chuột VD. Họ cũng chỉ ra rằng NMN và citicoline làm giảm viêm và tổn thương não, cho thấy sự kết hợp của các hợp chất chống lão hóa này có thể mang lại sự bảo vệ nhận thức tốt hơn so với khi chúng được dùng riêng lẻ. Các tác giả kết luận, “Chúng tôi đã chứng minh rằng sự kết hợp giữa citicoline và NMN ở chuột [VD] sẽ duy trì tình trạng thể chất bình thường của tế bào thần kinh, ức chế tình trạng viêm thần kinh trong não và cuối cùng làm giảm tổn thương chất trắng và rối loạn chức năng nhận thức của chuột VD.”
Để mô hình hóa VD, Zhao và các đồng nghiệp đã phẫu thuật cản trở dòng máu đến não chuột. Nếu không có đủ máu, mô não bắt đầu xấu đi và vùng hải mã đặc biệt dễ bị tổn thương. Do đó, những con chuột VD này cho thấy sự thiếu hụt ở các khía cạnh quan trọng của nhận thức là học tập và trí nhớ.
Để xác định tác dụng của NMN và citicoline, trước tiên, các nhà nghiên cứu đã sử dụng từng hợp chất chống lão hóa riêng biệt cho chuột VD. Sử dụng thử nghiệm nhận dạng đối tượng mới – một phương pháp nghiên cứu trí nhớ ở loài gặm nhấm – các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng cả NMN và citicoline đều không cải thiện đáng kể khả năng học tập và trí nhớ của chuột. Tuy nhiên, việc sử dụng NMN và citicoline cùng nhau đã dẫn đến những cải thiện về trí nhớ.
NMN và Citicoline khi kết hợp với nhau giúp cải thiện nhận thức. Chỉ số Discrimination index cho điểm khả năng của chuột trong việc phân biệt giữa các vật thể mới và quen thuộc. Điểm DI cao hơn cho thấy khả năng học tập và trí nhớ được cải thiện. Trong khi NMN và citicoline đơn thuần không cải thiện được điểm DI (trái), thì việc kết hợp hai chất bổ sung này đã làm tăng đáng kể điểm DI ở chuột mắc chứng sa sút trí tuệ mạch máu (ký hiệu là #s, phải). Sham = chuột bình thường và Xe = chuột mất trí nhớ mạch máu không được điều trị.
Khiếm khuyết sinh lý cơ bản của VD là tình trạng viêm, vì vậy Zhoa và các đồng nghiệp đã đánh giá dấu hiệu lão hóa này thông qua việc đo các tế bào microglia. Khi được kích hoạt, microglia thúc đẩy tình trạng viêm có thể gây tổn thương não. Kết quả cho thấy NMN kết hợp với citicoline làm giảm kích hoạt microglia gần gấp 3 lần, cho thấy giảm viêm não.
NMN và Citicoline kết hợp làm giảm viêm não. Một dấu hiệu cho microglia hoạt hóa có tên Iba-1 đã được tìm thấy trong ít tế bào hơn trong não của chuột mắc chứng mất trí nhớ mạch máu (BCCAO) được điều trị bằng NMN và citicoline so với chuột không được điều trị, cho thấy tình trạng viêm não giảm.
Khi nhiều microglia được kích hoạt trong não, chúng ta sẽ thấy tình trạng viêm não nhiều hơn, gây tổn thương myelin – một lớp chất béo cách nhiệt và bảo vệ tế bào thần kinh của chúng ta. Vì myelin xuất hiện dưới dạng chất trắng ở cấp độ vĩ mô nên tổn thương myelin có thể phá vỡ tính toàn vẹn của chất trắng. Tiến sĩ Zhao và các đồng nghiệp phát hiện ra rằng chuột VD đã giảm tính toàn vẹn của chất trắng. Tuy nhiên, NMN kết hợp với citicoline lại bảo vệ khỏi tổn thương não này.
NMN và Citicoline kết hợp làm giảm tổn thương não. Giảm tính toàn vẹn của chất trắng, một dấu hiệu của tổn thương não, được thấy rõ ở chuột mất trí nhớ do mạch máu (màu đỏ) không được điều trị (BCCAO). Tuy nhiên, chuột mắc chứng sa sút trí tuệ mạch máu được điều trị bằng NMN và citicoline (màu cam) có mức độ giảm tính toàn vẹn của chất trắng ít nghiêm trọng hơn, cho thấy khả năng bảo vệ chống lại tổn thương.
3. Tác dụng tăng cường nhận thức của NMN và lipid tốt cho não
Trong não, citicoline duy trì chất béo não (lipid) gọi là phosphatidylcholine (PC) và cải thiện khả năng sống sót của tế bào thần kinh. PC và các chất béo não khác được biết là góp phần ngăn ngừa sự suy giảm nhận thức ở người. Hơn nữa, NMN trước đây đã được chứng minh là cải thiện nhận thức của chuột già và chuột mắc chứng mất trí nhớ mạch máu . Cùng với nhau, những nghiên cứu này mang lại sự tin cậy cho citicoline và NMN cải thiện nhận thức của con người, nhưng điều này vẫn chưa được thử nghiệm.
Kết luận
Nhìn chung, những phát hiện của Zhao và các đồng nghiệp cho thấy rằng NMN và citicoline kết hợp có tác dụng ngăn ngừa bệnh sa sút trí tuệ do mạch máu bằng cách giảm tổn thương não do viêm gây ra. Đây được xem là một nghiên cứu góp phần tìm ra hướng đi mới vì hiện tại chưa có phương pháp nào chữa khỏi bệnh lý này.
>>> Tham khảo thêm các thông tin về Hoạt chất NMN tại đây